Procaryota. Budowa komórki prokariotycznej.

Przedstawiam Wam bakterie - najprostsze znane organizmy żywe (wirusy nie są powszechnie uznane za organizmy żywe). "Pojawiły się" na Ziemi ok. 3,5 mld lat temu a teorie ich pochodzenia nazywamy biogenezą. Wówczas warunki na Ziemi były zupełnie inne: odmienny układ kontynentów, brak fauny i związanych z nią oddziaływań, inny skład atmosfery (brak wolnego tlenu!). Nie posiadały jądra komórkowego, najprawdopodobniej odżywiały się cudzożywnie i oddychały beztlenowo.

Są przedstawicielami Procaryota - królestwa Bezjądrowych.

Pro (przed) + karyon (jądro) = procaryota

Systematyka Procaryota:
- archeony (archeany),
- eubakterie (bakterie właściwe): sinice, promieniowce, krętki, proteobakterie,



BUDOWA bakterii
Pewnie jeszcze teraz nie docenisz jak prostą budowę mają bakterie. Pomiędzy poszczególnymi gatunkami organizmów mogą występować różnice i odstępstwa od reguł. Poznajcie ich organella na przykładzie sinicy - bakterii samożywnej, oddychającej tlenowo.

SINICA - autotrof (samożywna):

 - Często mają śluzową otoczkę, która chroni ich      przed wysychaniem, wchłonięciem lub także przed  białymi krwinkami gospodarza (b.chorobotwórcze).

- Jeśli ściana komórkowa jest cienka, wytwarzane są
 2 warstwy błony komórkowej - wewnętrzna i    zewnętrzna. Białkowo-lipidowa.

- Ściana komórkowa jest sztywna, zbudowana z  mureiny. Jej grubość określa przynależność do grupy Gram-ujemnych lub Gram-dodatnich.

- Tylakoidy [chromatofory] to duże, wewnętrzne, pofałdowane błony, które zawierają barwniki. U sinic występuje chlorofil a, fikoerytryna i fikocyjanina co daje charakterystyczny siny kolor. Barwniki uczestniczą w fotosyntezie.

- Plazmidy to koliste, malutkie nici DNA zawierające np.informację o odporności na antybiotyk.

  (Ciekawostka: Bakterie po pewnym czasie potrafią się uodpornić na dany lek antybiotyk. Natomiast długotrwałe leczenie z kolei może zachwiać równowagę między grzybami a bakteriami w org. Dlatego po leczeniu antybiotykami można mieć problemy np. z grzybicą.)

- Genofor to koliście zwinięta nić materiału genetycznego DNA lub RNA. Genofor to nazwa, której używa się w kontekście funkcji chromosomu. Nukleoid jest to mniej więcej to samo, ale w kontekście funkcji jądra.

- Ziarna materiału zapasowego takie jak glikogen (charakterystyczny dla zwierząt), wolutyna,
  skrobia sinicowa (u sinic, podobna do glikogenu).

- Rybosomy zajmują się syntezą (składaniem) białek. W kom. prokariotycznych są mniejsze niż u eukariotów.


Proteobakteria - heterotrof (cudzożywna) :

- Mezosomy to małe pofałdowania błony  komórkowej. Prawdopodobnie tam zachodzi  oddychanie wewnątrzkomórkowe oraz są miejscem  przyczepu genoforu.
- Rzęska zbudowana z flageliny (podobnej do miozyny budującej mięśnie) pozwala na czynne poruszanie się.Jest pusta w środku i porusza się ruchem wirowym.

Czasem bakterie posiadają tzw. kapsuły bezpieczeństwa czyli endospory. Są to przetrwalniki odporne na działanie wielu środków chem., wahania temperatur, czas, wysychanie...itd. Potrafią przeczekać, aż warunki zmienią się na bardziej korzystne (np. osłabienie gospodarza) i się całkowicie odbudować. Życie utajone jest nazwane anabiozą.
Mogą one być rozmieszczone regularnie (laseczki), nieregularnie (maczugowce) lub nie być ich wcale (pałeczki).

Warto też zwrócić uwagę na podobne do rzęsek twory - fimbrie. Są innej budowy i mają inne funkcje niż rzęski. Fimbrie to delikatne rurki służące do przytwierdzania się do podłoża. Specjalny typ - pile płciowe uczestniczą natomiast w procesie płciowym bakterii - koniugacji.

Bakterie heterotroficzne dzielą się na pasożyty i saprofity.
Pasożyty - wiadomo, wykorzystują gospodarza i są to bakterie chorobotwórcze. Pobierają związki organiczne z żywego organizmu. Natomiast saprofity pobierają takie związki z materii martwej. Są to np. bakterie mlekowe, które powodują zsiadanie mleka.